"Bugün yaşlıların 20 yıl öncesine göre daha büyük oranda işgücü piyasasında kaldıklarını görüyoruz. Bu dönemde 65-74 yaş arası istihdam iki katına çıktı. Yaşlı kadınlar öncelikle bakım ve sosyal bakım işlerinde çalışıyor ve erkeklere göre daha fazla yarı zamanlı çalışıyor." söyleyen, İsveç İstatistik Kurumu'nun işgücü anketlerinde istatistikçi olan Charlotte Breitz, yaşlı erkeklerin haftada ortalama daha fazla saat, finansal operasyonlar ve ticari hizmetlerde çalıştığını sözlerine ekledi.
Yaşlı nüfusta istihdam ikiye katlandı
İsveç'te 65-74 yaş arası kişilerin istihdamı son yirmi yılda iki katına çıktı. 2001-2023 yılları arasında 65-74 yaş grubunda istihdam oranı yüzde 10'dan yüzde 20'ye çıktı. Bu dönemde kadınların istihdam oranı yüzde 7'den yüzde 16'ya, erkeklerin istihdam oranı ise yüzde 13'ten yüzde 25'e çıktı.
Cinsiyet ve yaşa göre istihdam oranı, 2005–2023 yılları, yüzde
Kaynak: İşgücü anketleri (AKU), SCB
İstihdamda yıldan yıla farklılıklar olsa da genel eğilim yaşlı insanlar için yukarıya doğru işaret ediyor. Ekonomik krizler veya siyasi kararlar gibi büyük olaylar istihdamı etkileyebilir. Bu tür iki olay, yaşlılar için istihdam oranının farklı boyutlarda ve farklı aşamalarda etkilendiği mali kriz ve korona salgınıdır. Örneğin korona salgını ve getirilen önerilerle bağlantılı olarak 70-74 yaş grubunda, özellikle de kadınlarda istihdam oranı yavaşladı.
Yaşlı kadınlar bakım ve sosyal bakım işlerde çalışıyor
Yaşlıların hangi sektörlerde çalıştıkları konusunda genel olarak 55-64 ve 65-74 yaş grupları arasında büyük bir fark bulunmuyor. Öte yandan yaşlı kadınlar bakım ve sosyal bakım işlerinde, erkekler ise ağırlıklı olarak finansal operasyonlar ve ticari hizmetler sektörü gibi iş alanlarında çalışıyor.
2023'te cinsiyet ve yaşa göre en yaygın beş endüstrinin sayısı
Not: Mali faaliyetler ve ticari hizmetler şunları içerir: Mali ve sigorta faaliyetleri; Gayrimenkul işlemleri; Hukuk, ekonomi, bilim ve teknoloji alanındaki faaliyetler; Kiralama, mülk hizmetleri, seyahat hizmetleri ve diğer destek hizmetleri. Kaynak: İşgücü anketleri (AKU), SCB
55-64 yaş grubu için en yaygın endüstri 65 yaşından sonra değişmiyor. Bu, yaşlı insanların çoğunlukla çalışmaya devam etmeyi tercih ettikleri sektörlerin bu sektörler olduğunu gösteriyor. Hem 55-64 hem de 65-74 yaş arası kadınların yaklaşık üçte biri özellikle bakım ve sosyal bakım alanında çalışıyor. 55-64 yaş grubundaki erkeklerin beşte biri finansal faaliyetlerde ve ticari hizmetlerde, 65-74 yaş grubundakilerin ise dörtte biri aktif olarak çalışmaktadır. 55-64 yaş grubunda kadınların eğitim sektöründe, erkeklerin ise imalat sanayinde çalışması yaygın olmakla birlikte, 65 yaşından sonra bu sektörlerde faaliyet gösterenlerin sayısı daha azdır.
65 yaş üstü erkekler için tarım-ormancılık ve balıkçılık en yaygın iş kollarından biridir. Sektörde faaliyet gösteren kişi sayısına bakıldığında 55-64 yaş aralığındakilerle karşılaştırıldığında fark o kadar da büyük değil, 4 bin civarında bir fark var. Bu durum çiftçilerin ve ormancıların diğer sektörlerde olduğu gibi emekli olmamaları, sadece belirli bir yaşa ulaştıklarından dolayı faaliyetlerini kapatmamaları ile açıklanabilir.
Endüstri ile meslek arasında bir bağ var ve bu, insanların 65 yaşından sonra hangi mesleklerde çalışmaya devam ettiklerine de yansır. Yaşlı kadınlar için bakım meslekleri en yaygın meslek grubudur ve en yaygın meslekler yaş grupları arasında çok fazla farklılık göstermemektedir. Ancak yaşlı erkekler arasında yaş grupları arasında daha fazla fark vardır. 55-64 yaş grubu için en yaygın mesleklerden biri olmayan ancak 65-74 yaş grubu için olan mesleklerden biri de tarım ve bahçecilik meslekleridir. Bu durum, bu mesleklerin sadece işle ilgili olmayıp aynı zamanda bir yaşam biçimi olabilmesiyle de açıklanabilir.
Yaşlıların zaman içinde çalıştıkları mesleklere bakıldığında en yaygın meslek grubunun yöneticilik meslekleri ve üniversite diploması gerektiren meslekler olduğu görülmektedir. Son on yılda yaşlıların en aktif olduğu meslek grubu bu meslek grubudur. Bu durum, çalışan yaşlıların genellikle çalışmayan yaşlılara göre daha yüksek eğitim seviyesine sahip olmasıyla bağlantılıdır .
Çalışma saatlerinden memnunlar
Çalışan yaşlıların yüzdesi son yirmi yılda iki katına çıkmış olsa da, ortalama fiili çalışma süresi zaman içinde yaş grupları arasında nispeten sabit kalmıştır. Çalışan yaşlıların çoğunluğu da şu anda çalıştıkları saat sayısını değiştirmek istemediklerini, bu durumdan memnun olduklarını belirtiyor. Bu durum çalışmaya devam eden yaşlıların kendi çalışma saatlerine karar verme şansının daha fazla olduğunu göstermektedir.
Cinsiyet ve yaşa göre ortalama fiili çalışılan süre, 2023 yılı, saat/hafta
Kaynak: İşgücü anketleri (AKU), SCB
Yaşlı kadınlar ve erkekler için haftalık ortalama fiili çalışma saatleri net bir eğilim göstermektedir: erkekler kadınlara kıyasla haftada daha fazla saat çalışmaktadır ve çalışma saatleri yaşla birlikte azalmaktadır. Yaşlı kadınlar, 65 yaşını doldurduktan sonra bile erkeklere göre daha fazla yarı zamanlı çalışma eğiliminde. 2023 yılında 65-74 yaş arası yarı zamanlı çalışan kadınların oranı yaklaşık yüzde 75, erkeklerde ise bu oran yaklaşık yüzde 65 oldu.
Erkeklere kıyasla kalıcı istihdama sahip kadınların oranı daha fazladır, ancak işgücü piyasasıyla bağlantı da yaşla birlikte değişmektedir. Kadınlar daha çok geçici istihdama yönelirken, erkekler daha çok girişimci oluyor ve aile üyelerine yardım ediyor.
75-89 yaşındakiler
2023 yılında 75-89 yaş grubundaki istihdam oranı yüzde 7 olarak gerçekleşti; bu da 65.700 çalışana karşılık geliyor. Kadınlarda istihdam oranı yüzde 4, erkeklerde ise yüzde 10 oldu. En yaşlı yaş grubu, 55-74 yaş aralığındaki kişilerde fark edilebilecek çeşitli kalıpları doğrulamaktadır. 75 yaş üstü çalışanların çoğunluğu yarı zamanlı çalışmakta olup, sürekli istihdam edilenlerin oranı daha da düşmektedir. Yönetimsel meslekler ve üniversite vasıfları gerektiren meslekler de bu yaş grubu için en yaygın olanıdır ve 75 yaşın üzerindeki tüm istihdam edilen kişilerin en büyük oranı ortaöğretim sonrası eğitime sahiptir. 55-74 yaşındakiler gibi 75-89 yaşındakiler de çalışma saatlerini değiştirmek istemiyor, çalıştıkları saat sayısından memnunlar.
