İsveç Merkez Bankası'nın faiz müdahalesi enflasyonun ateşini söndürmeye yetmedi. Son 42 yılın en yüksek fiyat artışlarının yaşandığı İsveç'te enflasyon verilerinin yüksek gelmesi merkez bankasının politika faizi adımlarının sertleşerek devam edeceğini gösteriyor.
Ülkede resesyon beklentilerini de güçlendiren bu durum, toplum ekonomisini zorlayacak. Artan enflasyonu değerlendiren uzmanlar, enflasyon artışının ana nedenlerini yüksek enerji ve gıda maliyetlerine dayandırıyor.
SVT'nin ekonomi yorumcusu Alexander Norén, enflasyonun zirveye ulaştığına inanan çok az kişi olduğunu dile getirerek, artışın devam edeceğine inandığını belirtti.
Ağustos ayında yıllık enflasyon bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9,0 olmuştu ve açıklanan bu rakam son 30 yılın en yüksek rakamıydı. Ancak Eylül ayı rakamlarının beklentileri aşarak 9,7 gelmesi yeni bir rekor olduğu anlamına geliyor.
İsveç İstatistik Kurumu (SCB) basın açıklamasında, fiyat istatistikçisi Caroline Neander, yüksek elektrik fiyatları, gıda ve alkolsüz içeceklerdeki artışın Eylül ayında enflasyonu etkilediğini söyledi.
CPI, CPIF ve CPIF-XE için endeks rakamı, aylık ve yıllık değişim
- Artan faiz maliyetleri, yüzde 10,8 olan TÜFE'ye göre enflasyona 1,2 puan katkı sağladı.
- Gıda ve alkolsüz içecekler için geniş kapsamlı fiyat artışı devam etti
- Elektrik fiyatları bu yıl Eylül ayında bir yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 54 arttı.
- Akaryakıt fiyatları Eylül'de hafif bir düşüş yaşadı
- CPIF'e göre enerji hariç enflasyon oranı Ağustos'ta yüzde 6,8'den Eylül'de yüzde 7,4'e yükseldi.
En çok ekmek fiyatı arttı
Gıda ürünleri arasında fiyatı en fazla artan ekmek ve genel tahıl ürünleri olurken, kahve fiyatının da büyük etkisi oldu.
İsveç istatistik kurumu (SCB), yükselen elektrik fiyatlarının enflasyon oranı üzerinde büyük bir etkisi olduğunu söylüyor. Eylül ayında daha pahalı hale gelen diğer şeyler evdeki bakım ve onarmları olduğu yanı sıra mobilya ve ev eşyalarının fiyatları da yükseliyor.
İsveç'te son dönemlerdeki enflasyon hareketleri
Elektrik fiyatları artmaya devam ediyor
CPIF, Ağustos'tan Eylül'e yüzde 1,1 arttı. Geçen yılın aynı döneminde fiyatlar yüzde 0,5 arttı.
Aylık değişimde Eylül ayında yükselen elektrik ve akaryakıt fiyatları etkili oldu. Gıda ve alkolsüz içeceklerde büyük bir fiyat artışı yaşandı. Gıda ürünleri arasında fiyatı en fazla artan ekmek ve diğer tahıl ürünleri oldu. Kahve fiyatının da büyük etkisi oldu.
Et, süt, peynir, ekmek, tahıl ürünleri ve kahve fiyatlarının ana kalemleri olmak üzere, gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarındaki artış enflasyon oranını etkiledi.
Mevsimsel olarak normal olan giysi ve ayakkabı fiyatları da arttı. Mobilya, konaklama ve kültür sanat fiyatlarındaki artış, aylık değişime olumlu yansıdı.
Fiyat artışları, diğer şeylerin yanı sıra düşen yakıt fiyatları ve araçlar için diğer maliyetlerle dengelendi.
Aşağıdaki tablo, Eylül 2022'deki aylık değişime en büyük katkıyı sağlayan mal ve hizmetler için aylık değişimleri ve CPIF'ye katkıları göstermektedir. Sonuçlar, hanehalkı tüketim harcamalarının resmi sınıflandırması olan COICOP grubuna göre raporlanmaktadır.
KPIF'e göre aylık değişimi en çok etkileyen mal ve hizmetler
Eylül 2022'de CPIF'deki değişime en fazla katkıda bulunan mal ve hizmetler için son üç yılda Eylül ayındaki aylık değişim
Elektrik fiyatları enflasyon oranını önemli ölçüde etkiledi. Benzer şekilde, ev bakım ve onarım maliyetleri de arttı. Demirbaşlar ve ev eşyalarının fiyatları da yükseldi ve mobilyaların büyük etkisi oldu.
Ulaşım alanında fiyatlar arttı, artışın büyük bir kısmı araç alım fiyatlarının artmasından ve araçların işletilmesinden kaynaklandı. Dinlenme ve kültür, restoran ziyaretleri ve konaklama hizmetleri fiyatları da yükseldi. Çeşitli mal ve hizmetlerde artan fiyatlar da olumlu etki yaptı.
TÜFE'den farklı olarak faiz değişimlerinden etkilenen TÜFE'ye göre enflasyon oranı Eylül ayında yüzde 10,8 oldu. Bu, yüzde 9,8 olduğu Ağustos ayına göre bir artış. Enerji ürünleri (KPIF-XE) hariç hesaplanan enflasyon oranı Eylül ayında yüzde 6,8 olduğu Ağustos ayına göre artışla yüzde 7,4 oldu.
CPIF'e göre enflasyona en büyük katkıyı sağlayan mal ve hizmetler
SVT Morgonstudion'unda gıda fiyatları hakkında yorum yapan Alexander Norén, dışarı çıkıp alışveriş yapınca gördüğüm fiyatlar karşısında tüylerim diken diken oluyor ifadeleri kullandı.
Faiz oranları yükselmeye devam edebilir
İsveç İstatistik Kurucumu (SCB), artan faiz maliyetleri de enflasyon oranını etkiledi. Elektrik fiyatları bu yıl Eylül ayında bir yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 54 yükselirken, akaryakıt fiyatları Eylül ayında düştü. Faiz oranları yükselmeye devam ettiği için hem hanehalkları hem de şirketler artık adım atmak zorunda.
Bloomberg'in enflasyon beklenti araştırmasına göre, uzmanlar ortalama yüzde 9,3 enflasyon beklentisi vardı. Açıklanan 9,7 oranı beklentilerin üzerinde geldi.
"Her şeyde büyük bir belirsizlik var, çünkü buna neden olan büyük ölçüde yüksek enerji fiyatları ve bunlar da savaşa ve Putin'e bağlı" diyen Alexander Norén, işte burada bir belirsizlik unsuru var ifadeleri kullandı.
Pahalılık gitmeyecek, yüksek fiyatlar kalıcı olacak
Nordnet'te tasarruf ekonomisti olan Frida Bratt, kış aylarında veya gelecek yılın başında enflasyonda zirve görüleceğine inanıyor.
- O zaman faiz artışlarının etkisi olacak, resesyona gireceğiz ve her iki faktör de vatandaşın tasarruf konusunda daha sıkı olmasını sağlayacak.
Ancak enflasyon bu kış zirveye ulaşacak olsa bile, bu mutlaka fiyatların düşeceği anlamına gelmiyor.
Uzman, "Enflasyon sıfır bile olsa yine de fiyatlar bu seviyelerde kalıyor demektir. Bunu kendi kişisel mali durumunuzda dikkate almanız gerekir" uyarısında bulundu.
