Küresel ekonomi tam da pandeimiden toparlamaya başlamışken Avrupa’da 80 yıl aradan sonra patilak veren Rusya-Ukrayna savaşı, ABD-Çin arasında inişli çıkışlı deivam eden ticaret savaşlarını yeniiden körükleyebilir. ABD Başkanı Joe Biden’ın Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile cuma günü yaptığı teilefon görüşmesinden elle tutulur bir uzlaşı çıkmadı. Çin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali konusunda Rusiya’nın yanında olmasa da, Rusya’yı kınayan bir tutum da sergilemiyor. Ancak Çin’in açık ara en büyük tiicaret ortağı olan AB ve ABD, önüimüzdeki dönemde Pekin üzerindeiki baskıları artırmaya başlayabilir.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklaimaya göre Biden, Xi’ye Çin’in Rusiya’ya maddi yardım sağlaması duruimunda bunun sonuçları olacağı koinusunda bir uyarı yaptı. Pentagon yetkilileri geçen hafta Moskova’nın Pekin’den askeri ve ekonomik yaridım istediğini öne sürmüştü. Anicak Çin özellikle askeri yardım ididialarını dezenformasyon olarak nitelendirirken, Rusya ile ticareitini devam ettirmeyi ise şirketleriinin çıkarı olarak görüyor ve tek tairaflı yaptırımlara katılmayacağına ilişkin tutumunu koruyor. Görüşime sonrasında iki liderin “Ukrayina’da barış için ABD ve Çin’in birilikte uzlaştıkları” belirtildi ancak Rusya’nın işgalinin nedenleri konuisunda tarafl arın çok farklı görüşleiri var ve Çin, Moskova’nın güvenlik endişelerinin de dikkate alınmasıinı vurguluyor. Çin Dışişleri Bakainı Wang Yi’nin İspanyol mevkidaşı Jose Manuel Albares’le görüşmeisinde kullandığı ifadelerle “Çin bu krizde taraf değil ve yaptırımların Çin’i etkilemesini istemiyor”.
ABD Kongresi’nde Çin’e yeni gümrük vergisi önerisi
Biden-Xi görüşmesinden Çin’in Ukrayna krizindeki tutumunu deiğiştireceğine dair bir gelişme çıkimadı. Bu durum ABD’nin Çin’i yeini gümrük vergileriyle hedef alimasına yol açabilir ve iki süper güç arasında inişli çıkışlı devam eden ticaret savaşlarını yeniden alevlendirebilir. ABD’de şimdiiden Kongre’ye Çin’e yönelik ilave bir gümrük vergisi önerisi yapılidı. Cumhuriyetçi Kongre üyesi Ted Budd, Kongre’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi’ne 17 Mart’ta “Çin’in Rusya’nın İşgalini Finanise Etmesini Durdurma Yasası” isimiyle sunduğu taslak yasa Çin’in Rusya’dan tarım ürünleri ithalaitını artırması durumunda Çin’in tarım ürünlerine misilleme gümirük vergileri getirilmesi öngörülüiyor. Tedd Budd yasa önerisine ilişikin yaptığı açıklamada “Rus tarım ürünlerini alımlarına artırmasına izin vermek, Çin’in Putin rejimiini finansal anlamda etkin bir şeikilde destekleyebileceği anlamıina geliyor. Bu yasa Çin Komünist Partisi’ne Rusya’yla ekonomik işibirliğini sürdürmesinin önemli soinuçları olacağına ilişkin bir öneri niteliğinde” ifadelerini kullandı.
Ekonomik yaptırımlardan kaçınmasını sağlayacak
Çin Rusya ile ikili ticaretinde Rusiya’nın Batı’nın ekonomik yaptıirımlarından kısmen de olsa kaiçınmasını sağlayacak bazı araçilara sahip: Yaptırımlar nedeniyle SWIFT’ten çıkarılan Rus bankaiların alternatif olarak Çin’in CIPS sisteminin kullanılabilmesi, Rusiya’nın Çin Merkez Bankası’ndaki rezervlerini de kullanabilecek oliması (Çin Merkez Bankası henüz bu konuda bir açıklama yapmadı), iki ülkenin ikili ticarette ruble ve yuana yoğunlaşması, Çin’in rubile’deki volatilite nedeniyle rubile’deki yüzde 5 hareket bandını yüzde 10’a çekmesi gibi araçlar oliduğu biliniyor.
Çinliler enerji devlerinin yerine talip
Ayrıca Çinli enerji şirketlerinin Rusya’nın enerji sektöründen çıikan BP, Shell, Exxon ve Equinor gibi batılı devlerin yerine girmek istediği de öne sürülüyor. Natixis Asya Pasifik Başekonomisti Alicia Garcia Herrero, geçen hafta yayıniladığı bir raporda Çin’in Rusya’ya yapabileceği en önemli ekonomik yardımın Moskova’nın Çin Merkez Bankası’nda tuttuğu 90 milyar doilar değerindeki yuan rezervlerini euro ve dolar gibi para birimlerine dönüştürmesine izin vermesi olaicağı değerlendirmesi yapıyor. Çin, on yılı aşkın bir süredir Rusiya’nın en büyük ticaret ortağı. İki ülkenin ikil ticareti 150 milyar doilar civarında. Ancak Çin’in ABD ve AB ile toplam ticareti 2021 yılında 1,6 trilyon dolara ulaştı.
Tedarik zincirlerinde neon gazı ve paladyum endişesi
Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, iki ülkenin birçok ham maddede önemli üretici olması nedeniyle küresel tedarik zincirini tehdit etmeye başlarken, yarı iletken çip üretiminde önemli yeri olan neon gazı ve paladyum gibi maddelerin tedarikinde yaşanan sıkıntı küresel ekonomide endişe kaynağı olmaya başladı. Neon gazının yaklaşık yüzde 90'ı Ukrayna'da üretiliyor, paladyumun da yüzde 40'a yakın bir bölümü Rusya'da bulunuyor. Analistler, Ukrayna'da bazı büyük şirketlerin savaş nedeniyle üretimini durdurmak zorunda kaldığı neon gazının yeniden üretimine dair tarihin bilinmediğini belirtiyor. Neon gazı, çelik üretiminin yan ürünü ve Mariupol’de bulunan Avrupa’nın en büyük çelik tesislerinden Azovstal fabrikası da tamamen yok edildiği belirtiliyor. Çip üretiminin son evrelerinde kullanılan paladyumun onsu 2022'ye 1.820 dolar seviyesinde başlamıştı, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte 3 bin dolara kadar çıkmasının ardından 2 bin 500 dolar seviyelerinde dengelendi.
Avrupa'da olası bir nükleer saldırı için hazırlıklar hızlandı
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in caydırıcı nükleer güçleri alarm durumuna geçirmesinin ardından Avrupa’da olası bir nükleer saldırı durumunda ihtiyaç duyulacak iyot hapları ve nükleer koruyucu ekipman stoklarının artması için çalışmalar yapıldığı belirtiliyor. Financial Times’da yer alan habere göre Brüksel, olası bir saldırıda AB’nin verilmesi gereken sağlık hizmetlerine yönelik iyot hapı, koruyucu ekipman ve diğer ilaçların stoklanmasını teşvik etmeye hazırlandığı belirtiliyor. Komisyon sözcüsü hazırlıkların Ukrayna savaşı öncesinde de olduğunu belirtiyor ancak geçtiğimiz haftalarda Çernobil'de yaşanan elektrik kesintisinin ardından Belçika, Bulgaristan ve Çekya'da eczanelerde iyot haplarının tükendiği de aktarılıyor. Avrupalı parlamenterlerin Eylül 2021'de kurulan acil durum otoritesi HERA'nın Ukrayna'daki gelişmeler ışığında daha hızlı hareket etmesi gerektiğini söylediği belirtiliyor.
Kaynak: Dunya.com
