Ukrayna, hava sahasında kontrolü elinde tutmak ve Rusya'nın işgaline karşı savaşabilmek için Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Batılı ülkelerden savaş uçağı talep ediyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy 5 Mart'ta Amerikalı senatörlerle yaptığı video görüşmesinde bu ricasını tekrarladı.

Ukrayna'ya savaş uçağı desteği verilmesine sıcak bakan ABD, Polonya'daki eski Sovyetlerden kalma savaş uçaklarının Ukrayna'ya aktarılması ve Polonya'nın eksilen hava filosunun ABD yapımı uçaklarla tamamlanması önerisi üzerinde duruyor.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken hafta sonu Moldova'ya ziyareti sırasında Washington'ın bu fikre "yeşil ışık" yaktığını belirtti ve zaman veremeyeceğini ancak öneriyi "çok çok aktif" bir şekilde değerlendirdiklerinin altını çizdi.

NATO ve Avrupa Birliği üyesi olan Polonya ilk başta bu öneriye Blinken kadar hevesli yaklaşmıyordu. Fakat dün akşam saatlerinde yaklaşımını değiştirerek kendi hava kuvvetlerinin envanterinde bulunan kullanılmış tüm Rus yapımı Mig-29 savaş uçaklarını Ukrayna'ya verilmek üzere Almanya'da bulunan Rammstein Hava Üssü'ne konuşlandırmaya ve ABD'nin hizmetine sunmaya hazır olduğunu bildirdi.

Finlandiya istihbaratından "yüksek Rus casusluğu riski" uyarısı Finlandiya istihbaratından "yüksek Rus casusluğu riski" uyarısı

Ancak Polonya'nın bu teklifi ABD tarafından reddedildi.

ABD ve NATO ülkeleri Ukrayna'nın savunmasını güçlendirmek için silah sevkiyatını hızlandırma çabası içinde, ancak Ukrayna'nın elini önemli şekilde güçlendirecek olan yabancı uçak sevkiyatı konusunda çok temkinli.

Ukrayna neden savaş uçağına ihtiyaç duyuyor?

Ukrayna hava kuvvetleri 24 Şubat'ta başlayan Rus işgaline karşı semalarını ve topraklarını çoğunlukla Sovyet yapımı Mig-29'larla koruyor.

Rus hava gücünün sayısal olarak üstünlüğü bulunuyor. Rus ordusunun Ukrayna hava gücünü ve savunma değerlerini ortadan kaldırdığı iddialarına rağmen Ukraynalı pilotlar hücumlarını sürdürüyor. Ancak Ukrayna ordusu uzun vadede daha fazla uçağa ihtiyaç duyuyor.

ABD yapımı savaş uçakları neden Ukrayna'ya verilmiyor?

Her şeyden önce Ukrayna ordusu ABD jet uçaklarını kullanmak için eğitimli değil. Ukraynalı hava kuvvetleri Sovyet yapımı Mig-29 ve Su uçaklarından oluşuyor.

Bu nedenle her ne kadar güncelleme ve model açısından bazı farklılıklar olsa da, temin edilmesi halinde Ukraynalı pilotların Polonya, Slovakya ve Bulgaristan gibi eski Sovyetler Birliği ülkelerindeki filolarında bulunan Mig-29 ve Su uçaklarını derhal kullanma olasılığının yüksek olduğu belirtiliyor.

Polonya ve ABD neden Ukrayna'ya savaş uçağı gönderme konusunda neden temkinli?

Polonya yaşanan savaşta Ukrayna'ya hem siyasi açıdan, hem toprak bütünlüğü ve egemenliği konusunda hem de mültecilerle ilgili insani yönden büyük destek veriyor.

Ancak Polonya'yı Ukrayna'ya savaş uçağı gönderme konusunda temkinli olmaya zorlayan birkaç faktör bulunuyor:

1. F-16 konusu

Polonya filosu, ciddi sayıda Mig-29 ve Su savaş uçaklarını Ukrayna'ya verirken kendi savaş gücünü zayıflatmak istemiyor. Ordusunu modernize etme çalışmaları yürüten Polonya bu amaçla ABD yapımı F-16'lar talep ediyor.

Ancak bu talebin yerine getirilmesinde F-16 üretimiyle ilgili sorunlar bulunuyor. F-16 üretiminde yaşanan gecikme nedeniyle varolan talebin karşılanmasında güçlük çekildiği bir dönemde Polonya filosunda Ukrayna'ya verilecek uçakların yerinin doldurulmasının zaman alabileceği belirtiliyor.

Yetkililer F-16 olmasa bile başka bazı Amerikan yapımı uçakların temin edilebileceğini belirtiyor. ABD ayrıca iki adet Patriot bataryasının "savunma amaçlı olarak" Polonya'ya gönderileceğini açıkladı.

2. NATO üyeliği

Polonya'yı ve ABD'yi asıl endişelendiren Rusya'nın savaş uçağı tedarikini nasıl göreceği. Rusya, Ukrayna savaş uçaklarına ev sahipliği yapan ülkeleri askeri çatışmaya taraf olarak göreceğini bildiren sert bir uyarıda bulundu. Bu uyarı kapsamında Polonya'nın doğrudan ya da dolaylı göndereceği uçakların nasıl teslim edileceği sorunu ortaya çıkıyor.

Polonya bu uçakları kendi pilotlarıyla gönderirse Rusya tarafından doğrudan savaşa dahil olduğu şeklinde değerlendirilebilir. Ukraynalı pilotlar Polonya'ya gidip bu uçakları ülkelerine götürürse yine Rusya tarafından aynı şekilde algılanabilir.

Benzer şekilde Polonya'nın teslim edeceği Mig-29 uçaklarının nerede tutulacağı da sorun. Rusya, Romanya ve başka bazı ülkelerin Ukrayna savaş uçaklarına hava alanlarını kullandırdığını iddia ediyor. Polonya hükümeti Rusya'nın bu iddiasını reddetmişti, ancak konunun Rusya ile gerginlik sebebi olacağı açıkça görülüyor.

Bu uçakların nerede tutulacağı da başka bir kaygı sebebi. Uçakların NATO toprağı olan Polonya'da ya da Almanya'da tutulması, Polonya ya da başka bir NATO üyesi hava kuvvetlerine bağlı askerler tarafından uçurulması, bakım hizmeti verilmesi gibi her türlü adımın NATO ile Rusya'yı karşı karşıya getirme riskini taşıyor olması.

Bu riskleri değerlendiren ABD, Polonya'nın uçakları ABD'ye teslim ederek sorumluluğu Washington'un üzerine yıkmasına karşı çıktı. Polonya'nın filosundaki Mig-29'ları Ukrayna'ya verilmek üzere ABD'nin Almanya'daki birliklerine teslim edilmesi teklifini reddeden Washington, savaş uçaklarının NATO topraklarından savaş bölgesine uçurulmasının "tüm NATO için endişe uyandırıcı" olduğunu vurguladı.

3. Polonya-Rusya ilişkileri

Polonya, Kaliningrad bölgesi dolayısıyla Rusya'yla sınır komşusu. Öte yandan Rusya'nın işgaldeki en büyük ortağı Belarus ile uzun bir sınırı bulunuyor. 2015 yılında Polonya'da aşırı sağcı hükümetin başa gelmesinden bu yana Varşova ile Moskova arasındaki ilişkiler de en kötü dönemini yaşıyor.

Bütün bu belirsizlikler içinde Polonya konu üzerine görüşmelerin sürdüğünü belirterek risk ve belirsizlikleri değerlendirmeye çalışıyor.

Editör: İsveç Gündemi