İkinci Dünya Savaşı'nın Pasifik muharebelerinde ABD'nin 6 Ağustos'ta Japonya'nın Hiroşima, 9 Ağustos'ta Nagazaki şehirlerine atom bombası atmasının üzerinden 75 yıl geçti.
İttifak devletleri İngiltere, Çin ve ABD liderlerinin Temmuz 1945 sonundaki "Potsdam Bildirisinde" teslim olma çağrısında bulunduğu Japonya önce sessiz kaldı. Bildiriye karşı "şartsız teslim olunamayacağını" ilan eden Tokyo yönetimi, aynı yılın ağustos ayı başında İttifak cephesine "anlaşmalı barış" teklifi yaptı. Cephenin, teklifi kabul etmemesi üzerine 6-12 Ağustos haftasında ilk bomba pazartesi sabahı Hiroşima’ya, ikinci bomba perşembe öğlene doğru Nagazaki'ye atıldı.
6 Ağustos 1945 sabah saat 8:15 civarında Hiroşima semalarında Japonların "B-san" (Bay B) olarak adlandırdıkları dev Amerikan B-29 savaş uçağının bıraktığı bombadan kurtulan Alman misyoner Wilhelm Kleinsorge, üzerinde ölümcül yanıklar oluşan insanların sığındığı nehrin kenarında gördüğü manzarayı şöyle anlatıyor: "Yaralılar sessizdi. Acıdan haykırmak ne kelime, kimse ağlamıyordu bile. Kimse şikayet etmiyordu... Çocuklar bile ağlamıyordu."
Hiroşima'nın yüzde 70'i, Nagazaki'nin yarısı
Uranyum katkılı atom bombası, merkezinde 3 bin santigrat derece ısı oluşturarak 1,5 kilometre çapındaki alanda her yeri dümdüz etti. Hiroşima'nın yüzde 70'ini yok eden bomba, 1945 yılı sonuna dek ise 140 bin kişinin ölümüne yol açtı.
Tıbbi yardım alamayan çok sayıda yaralı ölüme terk edilirken, şehre yardım götüren insanlar da bomba sonrası oluşan radyoaktif yağmura maruz kalarak can verdi.
Nagazaki'ye atılan bombanın yıkım gücünü şehrin etrafını çevreleyen tepeler sınırlarken, şehirde ilk aşamada 70 bine yakın kişi öldü ve Nagazaki'nin yarısı yok oldu.
Japonlara göre ölü sayısı yarım milyon
ABD için nükleer silah geliştirmek üzere kurulan Manhattan Proje Komitesi resmi rakamlarına göre bombalama öncesinde Hiroşima'da 255 bin kişi yaşıyordu. Hiroşima'da ilk etapta 66 bin kişi ölürken 69 bin kişi yaralandı. 195 bin kişinin yaşadığı Nagazaki'de ise 39 bin kişi öldü, 25 bin kişi yaralandı.
Yıl sonuna dek toplam ölü sayısı Hiroşima'da 135 bin, Nagazaki'de 75 bine çıktı. Ancak Japonlar, iki şehirdeki ölümlerin toplam 500 bine yakın olduğunu açıkladı.
Hibakuşalar
Ülkede, Hiroşima ve Nagazaki'ya atılan atom bombaları sonucu etkilenen ve hayatta kalanlara "Hibakuşa" adı veriliyor. Atom bombaları, konvansiyonel bombalar gibi yıkıcı etkisi dışında, ısı ve radyasyon tepkimeleri sonucu etki çapını daha da genişletti. Bombalar, çok sayıda insanın vücudunda başta kanser olmak üzere tedavisi zor şekil bozukluğu ve sakatlık gibi hastalıklara sebep oldu. Ayrıca mağdurların psikolojik çöküntü ve yaraları günümüzde de devam ediyor.
Hibakuşalar, savaşın üzerinden 3 çeyrek asır geçmesine rağmen acılarının tazeliğiyle yaşlanıyor. Sayıları azalan ve yaşları ortalama 82’ye yaklaşan Hibakuşalar, nükleer silahlardan vazgeçilmesine yönelik mesajlarını her ağustos ayında düzenlenen anma törenlerinde dile getiriyor.
Nükleer savaş gölgesi
ABD yönetiminin, savaş sürerken atom bombası kullanılmasını "Sovyet tehdidini" gerekçe göstererek onaylaması dikkati çekiyor. Doğu Avrupa'dan sonra Doğu Asya'da da Sovyet tehdidinin yaygınlaşmasının ABD Başkanı Harry Truman’ın atom bombası kararında etkili olduğu biliniyor. Savaşın kırılma noktaları olarak bilinen atom bombaları, Japonya'nın teslim olmasının yanında uluslararası ilişkilerin de dönüşüm geçirmesine sebep oldu.
ABD ve Sovyetler, 1950'ye kadar geliştirdiği daha kuvvetli hidrojen bombalarını kıtalar arası balistik füzelere (ICBM) nasıl monte edeceğini formüle etti. "Aşırı güç kullanabilme" çağına adım atan dünya, 1960-1990 dönemini nükleer savaşın gölgesinde yaşadı. Böylece dünya, iki nükleer gücün birbirlerine "doğrudan" savaş açma cesaretini gösteremediği "Soğuk Savaş" dönemine girdi.
Tanıklar
BBC Türkçe'de yer alan habere göre Cizvit papazı Kleinsorge, atom bombasından bir yıl sonra 1946'da olay yerine gidip bombanın ve radyasyonun yaptığı tahribatı birebir gören ve yazan Amerikalı gazeteci John Hersey'in "Hiroşima" adlı dünyaca ünlü uzun yazısında Hiroşima'da hayatta kalan ve o talihsiz gün ve sonrasında başına gelenleri ona anlatan altı kişiden biridir. Atom çağını başlatan felaketin yaşandığı o günlerde internet olmasa da Hersey'in insan hikayesini konu alan efsane yazısı viral olur ve milyonlarca kişi tarafından okunur. Hiroşimalı terzi bir kadın, biri Alman iki rahip, bir sekreter ve iki doktorun bomba düştüğü andan itibaren yaşadıklarını detaylı olarak anlatan haber yazısı, özellikle savaşta karşı saflarda yer alan Japonların ölümcül düşmanlar olduğu inancıyla büyüyen Amerikan toplumunda, bombaladıkları insanların da kendileri gibi hayatlarını sürdürmeye çalışan bireyler olduğunu gösteriyor.
Bir diğer din adamı, Hiroşima Metodist Kilisesi'nin baş rahibi Kiyoshi Tanimoto, o günden sonra yıllarca "radyasyon hastalığı" denen illetle boğuşur.
Bombanın atılmasından kısa süre önce eşinin Singapur'da savaşırken öldüğü haberi gelen terzi Hatsuyo Nakamura adlı genç anne, bombanın enkazı altında kalan 10 yaşın altındaki üç çocuğunu çıkarmayı başarsa da ekmek teknesi olan dikiş makinesini geride bırakmak zorunda kalır.
Bombadan kurtulan iki doktordan Masakazu Fujii ve Terufumi Sasaki ise o anki şoku üzerlerinden attıktan sonra kurtulmalarından duydukları sorumlulukla o gün hastanelerine gelen binin üzerindeki radyasyon kurbanının hepsine yardım edememenin verdiği ağır suçluluk duygusu altında ezilirler.
