Türkiye'de de Türkçe yayın yapan Voice of America'nın (VOA) sorularını yanıtlayan Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Jim Risch, 13 Kasım'da Beyaz Saray'da Başkan Donald Trump ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın görüşmesinin ardından, Türkiye'ye yönelik yaptırım tasarısı girişimini askıya almıştı. Son dakika gelişmesine göre; S-400 konusunda Türkiye'den "Vazgeçmeyeceğiz" açıklamalarının gelmesinin ardından, Risch, Senato Dış İlişkiler Komisyonu'na, 29 Ekim'de Temsilciler Meclisi'nde kabul edilen yaptırım tasarısının bir benzerini getirme kararı aldı.
"ABD'nin ulusal güvenliğini teşvik ve DAEŞ'in canlanmasının önlenmesi" adını taşıyan yaptırım tasarısı Türkiye'nin Barış Pınarı Harekatı ağırlıklı. Milli Savunma Bakanı dahil olmak üzere üst düzey Türk yetkililerin yaptırım listesine alınması, Suriye'de Türkiye'nin kullanması muhtemel silah sevkiyatının yasaklanması öngörülüyor. Türkiye'ye S-400 sebebiyle CAATSA yaptırımlarının uygulanması da tasarının diğer bölümünü oluşturuyor.
"HAYAL KIRIKLIĞINA UĞRADIM"
Senato Dış İlişkiler Komisyonu'nun başkanı olan Senatör Jim Risch, Türkiye'ye yaptırım uygulanması konusunda neden harekete geçtiğini anlattı. S-400'lerin F-16'lar üzerinde test edildiği haberlerine atıfta bulunarak "Beyaz Saray'da görüştüğümüzde konuyla ilgili müzakereler sürdüğü için bir süre bunu askıya almam istendi. Ben de iyi niyetli görüşmeler yapıldığını düşündüm. Dışişleri Bakanı ilerleme sağlanabileceği görüşündeydi. Ama Erdoğan dönüş yolunda S-400'lerden vazgeçmeyeceklerini söyledi. Bir yılı aşkın süredir Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı ve bütün diplomatlara S-400 olursa F-35'in olmayacağını, S-400'ler Türkiye'de olursa yaptırımlara maruz kalacaklarını anlattım. Erdoğan böyle bir açıklama yapınca hayal kırıklığına uğradım. 'Tasarıyı getirme zamanı' dedim. İnanın bana bu çok acı verici. Türkiye iyi bir NATO müttefiki oldu. Rusya'ya karşı kurulan NATO'nun bir üyesiyken neden Rusya'ya yanaştıklarını gerçekten anlamıyoruz. Her egemen devlet kendi kararını verir elbette ama bunun sonuçları olur" ifadelerini kullandı.
"MAKUL BİR TEKLİF SUNULMUŞTU"
Beyaz Saray'daki görüşmede Cumhurbaşkanı Erdoğan'a makul bir plan sunduklarını iddia eden Risch, "Planın ayrıntıları gizli ama genel olarak Türkiye'nin S-400'lerden kurtulacağı, Patriot füze sistemini alabileceği ve NATO kapsamındaki yükümlülükleri çizgisine döneceği bir anlaşmaydı. Türkiye'ye bu planın bir bedeli de olmayacaktı. Son derece makul bir teklifti ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın aynı fikirde olmaması hayal kırıklığı yarattı" dedi.
"PARTİ SONA ERDİ"
S-400 sebebiyle Türkiye'ye CAATSA yaptırımlarının uygulanması konusunda çok sabır gösterdiklerini belirten Senatör Risch, "Artık yolun sonuna gelindi. Parti sona erdi" ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE'YE YAPTIRIM KONUSU
Hem Beyaz Saray'daki görüşmede hem de Londra'daki NATO zirvesinde Trump ve Erdoğan arasındaki samimi ilişki dikkat çekmişti. Peki, bu yakın ilişki Türkiye'yi yaptırıma maruz kalmaktan kurtarabilir mi? "Başkan adına konuşamam" diye söze giren Senatör Risch soruyu, "Bizim her zaman görüşlerimiz örtüşmeyebiliyor ama Başkan CAATSA diye bir yasamızın olduğunun ve yaptırımların uygulanması gerektiğinin farkında. Bence onun da sabrı azalıyor" şeklinde yanıtladı.
Senatör Risch, yaptırım tasarısı konusunda kesin bir takvim olmasa da mümkün olduğu kadar hızlı hareket etmek istediklerinin altını çizdi.ü
F-35'LER ABD'DEN ÇIKMAYACAK
Senatör Risch, yaptırım tasarısının her iki parti arasındaki müzakerelerin bir ürünü olduğunu, Dışişleri Bakanlığı ve Beyaz Saray ile istişare edildiğini vurguladı. S-400 sebebiyle üretici ortağı olduğu F-35 programından çıkarılan Türkiye'ye bu konuda mesajı netti. Risch, "Türkiye 115 adet F-35 siparişi verdi. 5'i hazır, parası ödendi bekliyor. S-400 Türkiye'de olduğu sürece bu uçaklar ABD'den ayrılmayacak" dedi.
ORTAK KARAR AÇIKLANDI
ABD'de Senato ve Temsilciler Meclisi, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 alımı nedeniyle yaptırım uygulanması üzerinde anlaşmıştı. Alt komiteler tarafından hazırlanan tasarıda, Türkiye'ye F-35 savaş jetlerinin satışının yasaklanması ve S-400 alımı nedeniyle ABD Başkanı Donald Trump'a yaptırım uygulanması çağrısı yapılmıştı. Ayrıca, Türkiye'ye ait F-35'lerin kendileri tarafından alınması için fon oluşturulması talep edilmişti.
Karar Senato'dan geçtikten sonra Başkan Trump'a sunulacak, Trump da kararı onaylarsa tasarı kanunlaşacak. Ancak Türkiye'ye yaptırım uygulama çağrısı, başkanın insiyatifinde. Yani Senato ve Temsilciler Meclisinin çağrısının bir bağlayıcılığı yok.
KAYNAK: VOİCE OF AMERİCA
